Već smo pisali o okolini Valjeva i reci Gradac i pomenuli smo jako značajne manasire koji se nalaze u okolini.
Čak dva vrlo značajna, a isto toliko i lepa manastira nalaze se na samo nekolio kilometara od našeg smeštaja.
U ovom tekstu predstavićemo vam oba, a na vama je da ih posetite i uverite se u njihovu lepotu kulturni i duhovni značaj sami.
Manastir Ćelije – istorija i značaj
Manastir Ćelije ima zanimljivu i burnu istoriju. Dovoljno je samo početi od toga što se godina izgradnje tačno ne zna. Jedni veruju da je zadužbinar manastira kralj Dragutin u 13om veku, dok ga drugi vezuju za despota Stefana Lazarevića s kraja 14og i početka 15og veka.
Tokom istorije, manastir Ćelije goreo je dva puta. Prvi put krajem 18og veka kada ga je zapalio ozloglašeni paša Bušatlija. Drugi put, već početkom 19og veka, tačnije 1810 kada ga je ponovo zapalila turska vojska. Oba puta manastir je obnovljen za samo godinu dana.
U okviru manastira bila je sagrađena jedna od prvih osnovnih škola na našoj teritoriji. Osnovao ju je Miloš Obrenović.
Prvobitno je manastir Ćelije bio muški manastir ali je od 1946 postao ženski manastir. Monahinje neguju ikonoisačku delatnost a manastir se može pohvaliti i izdavačkom delatnošću kao i Duhovnom bibliotekom Otac Justin koja se nalazi u Valjevu ali je pod pokroviteljstvom manastira.
Lokacija
Manastir Ćelije nalazi se na oko 6 kilometara od Valjeva na obali reke Gradac. Iako jako blizu grada, nije ga lako uočiti zato što se nalazi u kotlini okružen borovom šumom i vidi se tek kada se krene silaziti kotlinom.
Arhitektura
Zanimljivo je da je kube ove crkve devetostrano kako je posvećeno Svetim arhangelima. U samom sklopu nalazi se manastirska kapija, crkva i konak. Grob Ilije Birčanina stradao u Seči knezova i grob Svetog Ave Justina Ćelijskog.
Ikone
Ikonostas manastira je dva puta potpuno uništavan. Nije sačuvan ni jedan deo prvobitnog ikonostatsa, a iz dva kasnija oslikavanja sačuvane su Sabor Svetih Arhangela kao najstarija ikona. Sačuvane su i prestona ikona Hrista Spasitelja i prestona ikona Presvete Bogorodice.
Manastir Lelić – istorija i značaj
Zanimljivo je da je manastir Lelić jedan od najmađih u Srbiji kako je sagrađen 1929.
Prvobitno, manastir Lelić bio je parohijska crkva a manastirom je proglašen tek 1996 godine.
U ovom manastiru nalaze se i mošti vladike Nikolaja gde su prenete iz Sjedinjenih Država. Tom prilikom Svetu liturgiju je služio Patrijarh srpski gospodin Pavle. Mošti vladike Nikolaja očuvane su u celosti i nedeljom su otvorene za vernike.
Za razliku od manastira Ćelije manastir Lelić je muški manastir.
Pri manastiru aktivne su ikonopisačka i duborezačka radionica.
Lokacija
Manastir Lelić se nalazi na oko 11 kilometara od centra Valjeva u istoimenom selu. Manastir je zadužbina srpskog vladike Nikolaja Velimirovića koji ga je podigao uz pomoć svog oca.
Arhitetura
Manastir je građen u Moravskom stilu sa elementima moderne arhiteture i srpsko-vizantijskog stila koju odlikuje korišćenje kombinacije cigle I opeke za spoljašnju fasadu.
Sam manastir je u obliku krsta koga nadvisuje kupola a u kompleksu manastira nalazi se zvona, kapela i crkveni dom. Od 1991 godine postoji i muzej posvećen Vladiki Nikolaju Velimiroviću.
Ikone
Ikone i freske datiraju kao i sam manastir i iako mlade restaurirane su 1988 godine.
Zanimljivo je da je ikonostas oslikan po bogoslovskim tumačenjima samog Vladike Nikolaja Velimiroviću i kao takav je jedinstven i neobičan.